Her anne babanın en kıymetli varlığı çocuklarıdır. Dolayısıyla, sürekli rekabetin arttığı, risklerin olduğu bir dünyada çocuklarınızın geleceğinden endişe etmeniz de gayet doğaldır.
Fakat "Neler yapabilirim?" sorusunu soran birisi, sorunun yarısını çözmüş sayılır.
Öncelikle korkunun kaynağına bakmak lazım, neler korkutuyor sizi?- İşsiz kalırsam çocuklarımın istediklerini alamam,
- Sakat kalırsam, vaktinden önce vefat edersem onlara kim bakacak?,
- Yaşıtlarına göre yeterince iyi eğitim alıyorlar mı?,
- Gelecekte yapmaktan hoşlandığı, onu geçindirecek bir işi olacak mı?,
Bu ve benzeri pek çok soru aklınızı kurcalıyor olabilir.
Sorunları ortaya çıkardıktan sonra, cevaplarını bulmak çok daha kolay bir hale geliyor. Bu tür sorunlara karşı 3 ana ve bir tane de bonus çözüm grubu vardır:
- Sigorta
- Birikim
- Eğitim
- Bonus: Sıradışı yatırımlar
Şimdi gelin, bu çözümleri teker teker inceleyelim.
Sigortalar
Sigortaları kimi insanlar gereksiz bir harcama olarak görürler. Ancak ne zaman ki başlarına o "amaaan, beni mi bulacak sanki o risk" dedikleri olay geldiği zaman "keşke..." ile başlayan cümleler kurarlar.
Sigortanın kimi zaman boşa yapılmış bir harcama olarak görülmesinin sebebi, sigorta süresi içinde o ilgili riskin ortaya çıkması olasılığının düşük olarak görülmesidir. TÜİK verilerine göre kaba ölüm oranı % 0.52 yani ortalama olarak her yıl her 1000 kişiden 5'i hayatını kaybetmektedir. Çok da düşük bir olasılık değil bu.
Engellilik oranlarına bakıldığında da Türkiye nüfusunun %12,3'ü engelli olarak tanımlanmıştır. Kısacası, her birimizin engelli olma veya vefat etme olasılıkları o kadar da düşük değil.
İşsizlikle ilgili veriyi yazmaya gerek bile yok.
Sanırım sigorta yaptırmak şimdi daha da anlamlı geliyordur.
O halde gelin, ne tür sigorta seçeneklerimiz olduğuna bakalım (araç, işyeri ve tekne sigortalarını yazmadım). Aşağıda listelediğim sigorta türlerinden çok daha fazlasını sigorta şirketleri sunmaktadırlar. Eğer ilginizi çekerse, güvendiğiniz bir sigorta şirketinin web sitesinden ve sonrasında da acentasından bilgi almayı ihmal etmeyin.
Konut Sigortaları
Konut Paket Sigortaları
Bu sigorta türünde bir afet veya hırsızlık durumunda kiranızı ödemekten evdeki zarar gören eşyalarınızın bedellerini ödemeye kadar çok kapsamlı teminatlar içerilmektedir. Ayrıca bütçenize ve öngördüğünüz risklere göre bu sigorta türü detaylandırılabilmektedir.
Zorunlu Deprem Sigortası
Bilindiği üzere bu sigorta Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK) tarafından sunulmaktadır. DASK, Zorunlu Deprem Sigortası ile belediye sınırları içinde kalan konutlar için deprem ve depremden kaynaklanan maddi hasarları poliçe limitleri dâhilinde karşılamaktadır.
Zaten zorunlu bir sigorta olduğu için hepimizin yaptırması gerekiyor; zira bir depremde eviniz hasar görürse, DASK'ınız yoksa, ödeme alamazsınız.
Sağlık Sigortaları
Özel Sağlık Sigortası
Diğer adı Bireysel Sağlık Sigortası olan bu sigorta türünde anlaşmalı özel hastanelerde yurtiçi ve yurtdışında muayene, müdahale, ameliyat ve ilaçlarda %100'e varan oranlarda ve yatarak tedavi gerektiren hizmetlerde limitsiz teminat sağlanır. Ödenen prim karşılığında alınan hizmetin kalitesi ve güvencesi göz önüne alındığında gerçekten son derece anlamlı bir sigorta türüdür.
Tamamlayıcı Sağlık Sigortası
Bu sigorta türünde de özel hastanelerde SGK tarafından bir kısmı karşılanan muayene, tetkik ve tedavi masrafları için ödenmesi gereken fark tutarı seçtiğiniz poliçede belirtilen koşullara uygun olarak karşılanır. Özel Sağlık Sigortası'na göre primleri daha düşüktür.
Riskli Hastalıklar Sigortası
Poliçe imzalandıktan en erken 3 ay sonra ortaya çıkan çeşitli riskli hastalıklara yakalanmanız durumunda, poliçede belirtilen teminat tutarı (sadece bir hastalık için) tarafınıza (veya ailenize) ödenir. Böylece en korktuğumuz durumlardan biri olan bu riskli hastalıklara karşı en azından bir teminatınız olmuş olur.
Kimsenin başına gelmesini istemediğimiz bu hastalıklara örnek olarak ALS, İnme ve Felç, Aort ve Beyin Ameliyatı, Kanser, Koma, Körlük sayılabilir.
Kaza Sigortaları veya Hayat Sigortaları
Bu sigorta türünde başınıza gelebilecek kaza sonucu ölüm ve sürekli sakatlık gibi risklere karşı tedavi masrafları ve gündelik tazminat gibi teminatlarla hem kendinizi hem de ailenizi güvenceye alacağınız gibi sigorta süresince bir vefat durumunda çocuklarınızın eğitim masraflarını da koruma altına alınırsınız.
Bu sigortalar da Ferdi Kaza Sigortası, Güvenli Gelecek Sigortası, Çocuklarımın Eğitim Sigortası, Yurtdışı Seyahat Sigortası, (eğitim amacıyla yurtdışında bulunuluyorsa) Yurt Dışı Eğitim Sigortası gibi alt gruplardan oluşmaktadır.
Eğer çocuklarınız varsa en azından Ferdi Kaza Sigortası ve Güvenli Gelecek Sigortası tarzındaki sigortaları yaptırmanızı tavsiye ederim. Hatta bu hayat sigortalarının bir kısmı ödediğiniz primleri işletir ve eğer korkulan durum başınıza gelmezse, bu primleri iade eder, yani aslında yatırım yapmış da olursunuz.
Finansal Koruma Sigortaları
Bu sigorta türü de işsiz kalma, sakatlık veya vefat durumlarında kredi kartı borcunuz, Bireysel Emeklilik priminiz gibi ödemeleri güvence altına almaktadır. Özellikle, isteğiniz dışında işsiz kalmanız durumunda hem devletin verdiği işsizlik ödemesi hem de sigorta şirketinden alacağınız işsizlik maaşı ile bu süreci çok daha az stresle atlatabilirsiniz.
Birikimler
| Sigortalar ile kendinizi ve sevdiklerinizi güvenceye aldıktan sonra şimdi kafanız biraz rahatladı. Sıra geldi çocuklarınız için birikim yapmaya. | ||||
| Damlaya damlaya göl olur hesabı, çocuklarınız için ne kadar erken zamanda birikim yapmaya başlarsanız o kadar yüksek bir birikime ulaşabilirsiniz. Yatıracağınız miktar düşük bile olsa, birikimli getiri her sene daha çok gelir elde edecek ve bütçenizi sarsmadan çocuklarınız için iyi birer birikime ulaşacaksınız. | ||||
| Hemen hesabını yapalım. | ||||
| Çocuğunuz doğduğu aydan itibaren her ay 100 TL yatırım yaptığınızı ve senelik olarak enflasyon haricinde %15 net getiri sağladığınızı düşünelim. Çocuğunuz 18 yaşına geldiğinde bugünün parasıyla yaklaşık 120.000 TL (evet, yüz yirmi bin TL)'lik bir birikime ulaşmış olursunuz. Hatta, başlangıç sermayesi olarak 10bin TL yatırırsanız ve yine aylık 100TL, %15 getiri ile 18 yaşını bitirdiğinde 250bin TL'lik bir birikimi olur. 18-19 yaşında bu kadar bir birikimi olduğunda isterseniz yurtdışında okutursunuz, isterseniz çocuğunuza ev alırsınız, isterseniz düğününü yapar üstüne de evini kurarsınız; tamamen hayal gücünüze kalmış. |
|
Yıl |
Ek Yatırım |
Ana Para |
Yıllık Getiri (Vergi+Enflasyon sonrası) |
Yıl Sonu Net |
|
0 |
- |
10.000 |
1,15 |
11.500 |
|
1 |
1.200 |
12.700 |
1,15 |
14.605 |
|
2 |
1.200 |
15.805 |
1,15 |
18.176 |
|
3 |
1.200 |
19.376 |
1,15 |
22.282 |
|
4 |
1.200 |
23.482 |
1,15 |
27.004 |
|
5 |
1.200 |
28.204 |
1,15 |
32.435 |
|
6 |
1.200 |
33.635 |
1,15 |
38.680 |
|
7 |
1.200 |
39.880 |
1,15 |
45.862 |
|
8 |
1.200 |
47.062 |
1,15 |
54.122 |
|
9 |
1.200 |
55.322 |
1,15 |
63.620 |
|
10 |
1.200 |
64.820 |
1,15 |
74.543 |
|
11 |
1.200 |
75.743 |
1,15 |
87.105 |
|
12 |
1.200 |
88.305 |
1,15 |
101.550 |
|
13 |
1.200 |
102.750 |
1,15 |
118.163 |
|
14 |
1.200 |
119.363 |
1,15 |
137.267 |
|
15 |
1.200 |
138.467 |
1,15 |
159.237 |
|
16 |
1.200 |
160.437 |
1,15 |
184.503 |
|
17 |
1.200 |
185.703 |
1,15 |
213.558 |
|
18 |
1.200 |
214.758 |
1,15 |
246.972 |
Grafik olarak da bakarsak, zamanla birikiminizin artış hızını daha iyi görebilirsiniz.
Hatta
çocuğunuz da bu yatırıma devam ederse, 30 yaşını dolduruğunda, sıkı
durun, 1.3milyon TL'den daha fazla bir birikime ulaşır.
Evet, sanırım ilginizi çekebildim :) Şimdi ne tür yatırım imkanlarımız olduğuna bir göz atalım.
Bireysel Emeklilik Sistemi (BES)
BES'in üç güzel tarafı var:
- Az miktarda katkı payı ile de birikim yapabilmek,
- %25 devlet katkısı,
- Birikimlerinizin profesyonel yatırım uzmanları tarafından yönetilmesi.
"Devlet paramıza el koyar mı" gibi gereksiz korkulardan bahsetmeye gerek bile yok. BES fonları, diğer riskli ama yüksek getiri sağlayan yatırım fonlarına göre daha düşük ancak daha sağlam getiriler vermektedir.
Devam etmeden önce aşağıdaki iki videoyu da izlemenizi tavsiye ederim.
Bu sebeple bütçenizin bir kısmı ile kendinize bir BES hesabı açtırırsanız, hem kendinizi hem de çocuklarınızı güvenceye almış olursunuz.
BES fonlarının (Aralık 2020 itibariyle) son 1, 3 ve 5 yıllık getirilerini aşağıdaki tabloda veriyorum. Bu getiriler enflasyondan arındırılmamış değerlerdir. Yani bu rakamlardan sırasıyla son 1, 3 ve 5 yıllık enflasyonları çıkarırsanız (yani sırasıyla %14, %53 ve %85 enflasyon), net getirileri bulabilirsiniz. Bazı alanlarda "-" değeri yazıyor, o ilgili fon henüz 3 veya 5 yılını doldurmadığı için o alandaki değeri henüz yok demektir.
|
1 Yıl (%) |
3 Yıl (%) |
5 Yıl (%) |
|
|
Altın Fonu |
69,335 |
196,558 |
342,721 |
|
Başlangıç Fonu |
10,033 |
55,818 |
- |
|
Başlangıç Katılım Fonu |
9,751 |
51,761 |
- |
|
Borçlanma Araçları Fonu |
13,696 |
58,329 |
91,781 |
|
Değişken Fon |
25,509 |
73,895 |
125,649 |
|
Devlet Katkısı Fonu |
11,594 |
52,040 |
81,218 |
|
Dış Borçlanma Araçları Fonu |
43,747 |
124,121 |
213,284 |
|
Endeks Fon |
47,731 |
75,619 |
173,738 |
|
Fon Sepeti Fonu |
25,864 |
68,333 |
118,941 |
|
Hisse Senedi Fonu |
40,162 |
70,211 |
160,579 |
|
Kamu Borçlanma Araçları Fonu |
8,167 |
46,630 |
69,638 |
|
Kamu Yabancı Para (Döviz) Cinsinden
Borçlanma Araçları Fonu |
42,563 |
119,160 |
204,648 |
|
Karma Fon |
33,470 |
97,283 |
185,411 |
|
Katılım Katkı Fonu |
19,998 |
71,223 |
100,771 |
|
Katılım Standart Fon |
22,206 |
68,472 |
92,395 |
|
OKS Katılım Standart Fon |
14,879 |
- |
- |
|
OKS Standart Fon |
12,336 |
- |
- |
|
Özel Sektör Borçlanma Araçları Fonu |
23,557 |
74,053 |
113,958 |
|
Para Piyasası Fonu |
9,891 |
57,972 |
92,792 |
|
Standart Fon |
10,909 |
50,631 |
76,038 |
Enflasyon çıktıktan sonra, yatırım yapılması mantıklı fonlar da şunlar görünüyor:
Altın Fonu, Değişken Fon, Dış Borçlanma Araçları Fonu, Endeks Fon, Fon Sepeti Fonu, Hisse Senedi Fonu, Kamu Yabancı Para Cinsinden Borçlanma Araçları Fonu, Karma Fon, Katılım Katkı Fonu, Katılım Standart Fon, Özel Sektör Borçlanma Araçları Fonu.
Ayrıca, dikkat ederseniz, aylık 100 TL birikim yaptırdığımız örnekte senelik getiriyi net %15 (yani 1,15) almıştım, ancak görüldüğü üzere, kimi fonların net getirisi %15'in çok daha üzerinde ;)
Yatırım Fonları, Altın, Döviz, Hisse Senedi.
Bu yatırım araçlarının getirileri ve türleri ile ilgili olarak "Paradan Para Kazanarak Yaşamak" başlıklı makalemde detaylı bir inceleme yapmıştım, lütfen orayı dikkatlice inceleyin.
Özetle, (TEFAS'ta işlem gören) Yatırım Fonları, size en yüksek getiriyi sağlayan finansal araçlardır. Bunu da profesyoneller tarafından yönetilmesine borçluyuz.
Eğitim
Kuşkusuz, çocuklarınız için finansal birikim yapmak dışında onlara verebileceğiniz en güzel hediye, hem meslek hem de sosyal hayatlarında onlara refah ve mutluluk sağlayacak beceriler kazandırmaktır.
Bu becerilerin onlar için neden önemli olduğunu onlara anlatmanız, onların da buna ikna olması çok önemli.
Bunları Yabancı Dil, Sosyal Beceriler, Teknik Beceriler ve Finansal Beceriler olarak dört başlıkta topladım.
Yabancı Dil
Türkiye'de yabancı dil (çoğunlukla İngilizce) bildiğini iddia edenlerin oranı %20 civarında.Fakat biliyoruz ki bu insanların çoğu iki kelimeyi yan yana getirip dertlerini anlatmaktan acizler. Nereden biliyoruz? Yabancı Dil Sınavı'na girenlerin %80'i geçme notu olan 70'i alamıyor.
Ayrıca, 88 ülke ile karşılaştırıldığında İngilizce bilme oranı açısından Türkiye 73. sırada.
"Bunun ne önemi var" diyebilirsiniz. Sizin çocuğunuz önce Türkiye'deki sonra da dünyadaki yaşıtları ile bir rekabet halinde olacak. İşgücü piyasasında kendisine yer bulabilmesinin en önemli şartlarından biri de yabancı dil biliyor olmak.
İngilizce (veya hangi ülkede çalışmayı düşünüyorsa o ülkenin dilini) bilmeyen birinin yurtdışında pek şansı yok.
Türkiye'de birkaç yabancı dil bilenin ise işi çok kolaylaşıyor. O yüzden öncelikle İngilizce, ardından da diğer bir dili öğrenmesini sağlayabilirseniz, ömür boyunca duacınız olacaktır (kendimden biliyorum :) ).
Sosyal Beceriler
Sosyal beceriler bizlerin hem toplum içinde hem de iş hayatında hem kendi kişisel mutluluğumuz hem de diğer insanlar tarafından saygı duyulmasını sağlayan yetkinliklerdir.
Bunlara örnek olarak;
- Geniş bir sosyal çevreye sahip olmak,
- İyi ilişkiler kurabilmek,
- Dezavantajlı gruplara (yaşlılar, engelliler, düşük gelirli aileler, gibi) karşı yardımsever ve toplamda herkese karşı hoşgörülü olmak,
Etkili İletişim kurabilmek, - İyi bir diksiyona sahip olmak,
Dans etmeyi bilmek, - Sağlıklı yaşam için yürüyüş yapmak, yüzmek ve diğer sporlarla ilgilenmek,
- Bir hobi sahibi olmak,
- Zamanı iyi yönetmek
sayılabilir.
Bu becerilerin bir kısmı aile içinde bir kısmı okulda bir kısmı da kurslarda edinilir. İmkanlarınız dahilinde çocuklarınıza ne kadar çok beceri kazandırabilirseniz, ileriki yaşamında o derece başarılı ve mutlu bir birey olacaktır.
Teknik Beceriler
Bu beceri sınıfı oldukça kalabalıktır. Birkaç örnek sayayım zaten gerisini siz de getireceksinizdir:
- Araba kullanabilmek,
- Devlet dairelerinde kendi başına işini görebilmek,
- Kendi başına şehir dışına gidebilmek, uçakla bir yere gidebilmek,
- Yurtdışında bir ülkeye gidip birkaç hafta geçirebilmek,
- Ev içinde ufak tamiratları yapabilmek,
- Evdeki beyaz eşyaları kullanabilmek ("çamaşır makinasına suyu nereden koyuyoruz" diyen 50 yaşında adamların olduğunu duymak üzücü :) ),
- Bilgisayar, ofis programları ve internet uygulamalarını kullanabilmek,
- Bir aşçı kadar olmasa da yemek yapabilmek,
vesaire.
Ve özel olarak bir ricam var: kız çocuklarınızın mutlaka meslek sahibi olmaları için her türlü desteği sağlayın ve ayrıca ehliyet alıp kimseye muhtaç olmamasını sağlamaya özen gösterin.
Finansal Beceriler
Para nedir, neden önemlidir, nasıl kazanılır, tutumlu olup birikim yapmak neden önemlidir, para nasıl değerlendirilir gibi konularda yani finansal okuryazarlık dediğimiz konuda çocuklarınızı öğrenmeye teşvik etmeniz önemli.
Neden önemli olduğunu belirtmek için, yukarıdaki tablo ve grafikleri tekrardan hatırlatmak isterim :)
Bonus: Sıradışı Yatırımlar
Son olarak pek alışılmadık ama yapılması durumunda farklı faydalar sağlayacak birkaç yatırım çeşidi ile yazıyı sonlandırıyorum:
Kavaklık
Anadolu'da (halen sürdürülüyor olabilir) ailede bir erkek çocuk doğduğu zaman sulak bir alana kavak fidanları dikilirmiş. Çocuk büyüyüp askere gidip döndükten sonra (yani 20 sene sonra) bu kavaklar kesilip satılır ve çocuğun düğünü yapılırmış.
Eğer böyle bir imkanınız varsa, ağaçlara bekçilik yapabilecekseniz veya başkasına yaptırabilecekseniz, bu yatırım şeklini de değerlendirebilirsiniz.
Ceviz, Kestane, Badem, Ihlamur Ağacı
Bu yöntem kavaklık dikmekten daha mantıklı ve kârlıdır. Hem ağaçların ürünlerinden faydalanılır hem de gölgesinde bir ömür huzurla yaşanır :)
Ayrıca hazır başlamışken, dökülen kurumuş yaprakları yakacak olarak kullanabilir, ağaçların arasındaki boş alanda da ara tarım yapabilirsiniz.
Örneğin bir ceviz ağacı 10 yaşında 50 kilo meyve verir. Her yıl verimliliği artan ceviz ağaçları 20.yaşında yılda 100 kiloya kadar meyve verir. Kabuklu ceviz 2020 yılı kilo fiyatı ortalama 30TL'dir. 10 yaşındaki bir ağaçtan 1500TL gelir elde edersiniz. Masrafları çıktık sonra 750TL kaldığını düşünürseniz, 50 ağaç x 750TL = 37500TL, her sene.
Gayet güzel :)
Alternatif Dijital Paralar
Bitcoin'i hepiniz duymuşsunuzdur. Fakat dijital para olarak Bitcoin tek değildir. Alternatif dijital para olarak 4000'den fazla para vardır. Bunların pek çoğu 2025 senesi görmeyecektir ancak biraz araştırma yaparak, piyasan kalkma riski düşük, fiyatı ucuz dijital parala ufak miktarlarda yatırım yaparak ileride (tabii şanslıysanız) çok büyük paralar kazanma ihtimaliniz var.
Sonuç Olarak:
Hem sizin hem de çocuklarınızın geleceği için bu yazıda paylaştıklarım, uzun senelerin birikimi sonucunda ortaya çıkan ve gerçekten faydalı olduğunu düşündüğüm tavsiyeler ve ipuçlarıdır.
Eğer sizin de ekleyecekleriniz varsa, lütfen aşağıya yorum olarak ekleyin.
Sağlıkla kalın.
Yorumlar
Yorum Gönder